Menu
Profilaktyka
Cytologia
Profilaktyka
Co można zrobić w ramach profilaktyki?
Co można zrobić
w ramach profilaktyki?
Najwcześniejsze symptomy raka szyjki macicy to łagodne zmiany komórkowe. Ta właściwość biologiczna pozwala na wczesną prewencję, czyli zapobieganie rozwojowi choroby.
W ramach profilaktyki co 6-12 miesięcy należy wykonywać badanie cytologiczne, czyli pobranie wymazu z szyjki macicy – również w przypadku młodych kobiet.
Wcześnie wykryty rak szyjki macicy jest uleczalny!
Oznaczenia badań cytologicznych
I + II
Cytologia prawidłowa, brak komórek o zmienionej strukturze.
III + III D
Wynik wymagający obserwacji, widoczne w badaniu komórki nieprawidłowe, tzw. dysplastyczne, które mogą przekształcić się w komórki nowotworowe. Cytolog określa stopień dysplazji (mały, średni, duży), jest to istotne, gdyż zmiany małego stopnia są niekiedy wynikiem stanu zapalnego i mogą cofnąć się po leczeniu. Przy średniej lub dużej dysplazji zaleca się kolposkopię (oglądanie szyjki macicy przez specjalny przyrząd) lub biopsję (pobranie wycinków z szyjki macicy do badania histopatologicznego, pod mikroskopem).
IV A/B
Wystąpienie komórek atypowych. Mogą one świadczyć o istnieniu raka przedinwazyjnego, czyli takiego, którego komórki występują tylko w nabłonku. Ten nowotwór wcześnie wykryty jest w 100% wyleczalny. Konieczność pobrania próbek tkanki z szyjki macicy – konizacja.
V
Wykrycie zmian złośliwych (rak inwazyjny). Jeśli atypowe komórki nie są liczne i szybko zdecydujesz się na leczenie, masz duże szanse na uratowanie życia.
Co obejmuje badanie?
W czasie pobierania wymazu lekarz ogląda pod lupą szyjkę macicy. Już na tym etapie można rozpoznać ewentualne zmiany i precyzyjnie oraz bezboleśnie pobrać próbkę z szyjki macicy.
Z corocznym profilaktycznym badaniem cytologicznym najlepiej połączyć ultrasonograficzne badanie macicy. Badanie USG jest bezpieczne, gdyż wykonuje się je bez użycia szkodliwego promieniowania. Sonda waginalna bada macicę oraz błony śluzowe macicy. Błona śluzowa powinna być wyraźnie oddzielona od macicy i nie przekraczać określonej grubości.
Już niewielkie odchylenia od normy należy zbadać pobierając próbkę tkanki. Wykonując następnie badania histologiczne można ustalić diagnozę.
Co możesz zrobić sama?
Obserwuj swoje ciało
Należy zwrócić uwagę na nietypowe krwawienie, a w czasie menopauzy na ponowne pojawienie się krwawienia.
Badaj się
Ważne, aby regularnie przeprowadzać badania kontrolne.
Unikaj nadwagi
Należy pamiętać, że dieta i nadwaga mają wpływ na zmiany w strukturze komórek. Pamiętaj o zdrowym odżywianiu i utrzymywaniu prawidłowego poziomu BMI.
Zabezpieczaj się
Tylko prezerwatywy zabezpieczają przed przenoszeniem chorób wirusowych drogą płciową.
Zrób testy wirusowe
Warto wykonać test na obecność wirusa HPV. Wirus brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus) należy do grupy wirusów w znaczący sposób podnoszących ryzyko zachorowań na raka szyjki macicy. Często wirus ten jest przenoszony drogą płciową. Dodatkowymi czynnikami ryzyka są: palenie papierosów, częste zmiany partnerów seksualnych czy wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego. Lekkie, większe bądź poważne, lecz wciąż o łagodnym charakterze, zmiany komórkowe mogą w następstwie prowadzić do zmian rakowych.
Profilaktyka raka jajników
Warto wiedzieć
Jajniki a hormony
Dojrzały płciowo organizm kobiety produkuje średnio co 28 dni tzw. pęcherzyk Graffa, którego pęknięcie wywołane oddziaływaniem określonych hormonów powoduje owulację – uwolnienie komórki jajowej i tym samym zdolność do zapłodnienia.
Proces ten zależny jest od gospodarki hormonalnej organizmu. Jajnik również produkuje hormony.
Za co odpowiedają jajniki?
Specyficzną cechą jajników jest to, że składają się z trzech listków zarodkowych, czyli zespołów komórek powstających w czasie rozwoju zarodkowego. Pierwszy to ektoderma, drugi to entoderma (nazywana też endodermą), a trzeci to mezoderma. Tym samym jajniki odpowiedzialne są za bardzo różne funkcje organizmu – np. tkanki tarczycy, skóry, włosów, paznokci itd. Zakłócenie ich funkcji może także prowadzić do różnorakich zwyrodnień i degeneracji.
Co obejmuje badanie USG?
Ultrasonografia waginalna polega na bezbolesnym i bezpiecznym badaniu jajników (bez użycia szkodliwego promieniowania). Dzięki sondzie wprowadzanej przez pochwę do jajników można zobaczyć ich przekrój. W czasie badania kontrolowana jest wielkość oraz struktura jajników.
Zmiany wymagające wyjaśnienia można zdiagnozować małoinwazyjną metodą – tkanki do badania pobierane są w trakcie laparoskopii. Laparoskopia służy do diagnostyki jamy otrzewnej, wykonywania biopsji oraz szeregu zabiegów, np. operacji laparoskopowych torbieli jajnika.
W przypadku 80% kobiet w badaniu krwi można wykryć charakterystyczny m. in. dla raka jajników marker CA 125 (skrót od ang. Cancer Antigen 125).
Ważne, aby pamiętać o regularnych badaniach profilaktycznych. Ultrasonograficzne badanie jajników pozwala na wczesne wykrycie zmian chorobotwórczych.
Profilaktyka raka piersi
Warto wiedzieć
Równowaga hormonalna
Tkanka piersi zmienia się wraz z cyklicznymi zmianami zachodzącymi w organizmie kobiety wywoływanymi przez hormony – estrogeny i gestageny. Zakłócenie równowagi hormonalnej prowadzi do zmian w tkance piersi – opuchnięcia piersi, napięć i bolesności.
Podwyższony poziom estrogenów może również prowadzić do zmian rakotwórczych. Dużą rolę odgrywa odżywianie, przykładowo w Azji zachorowalność na raka piersi jest pięciokrotnie niższa. Pomocne jest spożywanie żywności bogatej w fitoestrogeny (związki organiczne zawarte w roślinach, np. w preparatach sojowych).
5% zachorowań
to choroba dziedziczna
wiek chorujących to
30 - 35 lat
43 000 kobiet rocznie
dowiaduje się o raku piersi
Ryzyko zachorowań na raka piersi jest ściśle związane z metabolizmem estradiolu. Jest to udowodnione naukowo i traktowane jest jako dziedziczne obciążenie zapisane w genach. Przykładowo zmiana cytochromu P450 zwiększa dziewięciokrotnie ryzyko zachorowania na raka piersi. Wiedza na temat różnorodnych zmian genetycznych jest wyjątkowo istotna w aspekcie ginekologicznym w przypadku kobiet dotkniętych tą chorobą.
80% kobiet samodzielnie odkrywa zgrubienia lub guzki w piersiach. Guz o wielkości 15-20 milimetrów można odkryć metodą dotykową. W ten sposób można skutecznie badać piersi i wykrywać zmiany na wczesnym etapie.
Rak piersi często jest przyczyną śmierci, a w dodatku praktycznie nie można mu zapobiec. Można go jednak wcześnie wykryć. Wczesne wykrycie zmian nowotworowych znacznie zmniejsza ryzyko. Niewielkie, milimetrowe zmiany dają duże szanse na wyleczenie.
Rak piersi to najczęstsza kobieca choroba nowotworowa, która występuje niezależnie od wieku.
Co możesz zrobić sama?
Badanie dotykowe - palpacyjne
Raz w miesiącu zaleca się palpacyjne badanie piersi i sprawdzanie jak wyglądają. Należy zwrócić uwagę na: rozmiar, objętość, kształt, wygląd skóry, wygląd brodawek, ewentualne zmarszczki, fałdy, wybrzuszenia lub wgłębienia
wydzielanie się płynu z brodawek.
Należy również wykonywać dotykowe samobadanie piersi. Pozwala to na wczesne wykrycie chorób piersi i podnosi szanse na wyleczenie. Wyczuwalne w dotyku zgrubienia i guzy są najczęściej zmianami łagodnymi i pojawiają się u prawie co drugiej kobiety w średnim wieku. Wymagają jednak konsultacji z lekarzem i badania.
Poza samobadaniem konieczne jest coroczne badanie piersi przez lekarza ginekologa. Ze względu na indywidualną strukturę piersi wskazane jest – poza badaniem palpacyjnym – także badanie USG oraz mammografia.
USG (ultrasonografia)
Nieinwazyjna, atraumatyczna metoda diagnostyczna, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu.
Jest to badanie nieinwazyjne, nieszkodliwe i bezbolesne. USG dostarcza przekrojowy obraz badanych gruczołów, wiedzę na temat stanu skóry i ścian tłuszczowych, wiązadeł Coopera i gruczołów oraz przewodów mlecznych. W dole pachowym sprawdzana jest wielkość węzłów chłonnych. USG jest badaniem dającym pewność diagnostyczną zwłaszcza przed okresem menopauzy.
Mammografia
Radiologiczna metoda badania piersi u kobiet.
Polega na wykonaniu serii zdjęć gruczołu piersiowego przy użyciu promieni rentgenowskich. Jej zdolność do uwidoczniania szeregu charakterystycznych zmian pozwala na wczesne rozpoznanie raka piersi oraz innych patologii sutka zanim staną się one widoczne klinicznie.
Nałożone obrazy umożliwiają rozpoznanie ośrodków zapalnych niewykrywalnych palpacyjnie. Ta metoda badania daje najlepsze wyniki u kobiet w starszym wieku, których gruczoły piersi charakteryzują się mniejszą gęstość tkanki. Mammografia efektywnie wykrywa na wczesnym etapie zwapnienia i złośliwe zwyrodnienia.
Zalecana częstotliwość badań profilaktycznych w zależności od wieku:
40 – 49 lat – raz w roku
50 – 59 lat – raz na dwa lata
60 – 70 lat – co trzy lata
